مدلسازی مورفوهیدروکلیماتیک بار رسوب معلق (مطالعه موردی: حوضه آبریز قره سو اردبیل)

آگاهی از میزان تولید رسوب و عوامل موثر بر آن در حوضه های آبخیز امکان شناخت نرخ و وضعیت فرسایش در اراضی بالادست حوضه ها و اولویت بندی آنها را جهت اقدامات مدیریتی و حفاظت آبخیزها فراهم می سازد. از طرفی این شناخت و اولویت بندی نیازمند درک درستی از الگوی تغییرات مکانی رسوب و همچنین روند های زمانی آن در حوضه ها می باشد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف برآورد بار رسوب معلق حوضه ها با استفاده از عوامل هیدروکلیمایی و نیز تعیین الگوی تغییرات مکانی و زمانی رسوب در حوضه آبریز قره سو واقع در استان اردبیل صورت پذیرفت. برای انجام این تحقیق از داده های 7 ایستگاه باران سنجی و هیدرومتری هم نام طی یک دوره 22 ساله استفاده گردید. روش تحقیق بر اساس تحلیل های آماری رگرسیونی بین متغیرهای بارش، دبی و رسوب در محیط نرم افزار spss صورت گرفت و مدل های بهینه با توجه به روابط همبستگی بالا و معنی داری قابل قبول استخراج گردیدند. نتایج حاصله حاکی از همبستگی بسیار ضعیف متغیر بارش متوسط با متوسط رسوب معلق در ایستگاه های مورد مطالعه بود. در مقابل متغیر دبی همبستگی متوسط و معنی داری با میزان رسوب معلق داشت و در بهترین حالت بیش از 52 درصد تغییرات رسوب دهی را تبیین نمود. نتایج تغییرات مکانی رسوب نشان داد که ایستگاه دوست بیگلو با متوسط سالانه رسوب 79/1749 تن در روز بیشترین و ایستگاه لای با متوسط سالانه رسوب 7/1 تن در روز کمترین میزان رسوب دهی را در حوضه مورد مطالعه داشتند. تغییرات زمانی رسوب نشان دهنده بیشترین میزان رسوب در فصل بهار و فروردین ماه وکمترین آن در فصل تابستان و مردادماه بود. تغییرات سالانه رسوب در ایستگاه های لای و پل سلطانی با روند افزایشی و در سایر ایستگاه ها با روند کاهشی رو به روست، در حالی که روند های دبی تنها در ایستگاه لای حالت افزایشی را نشان می دهد. در این میان تغییرات سالانه بارش به غیر از ایستگاه سامیان در سایر ایستگاه ها روند افزایشی را نشان می دهد که نا هم سویی زیادی با روندهای رسوب و دبی از این لحاظ دارد.